تامین مالی پروژه‌های زیرساختی همواره یکی از چالش‌های مطرح برای توسعه اقتصادی است. تجربه روش فروش اوراق مشارکت نتوانسته است این چالش را مرتفع کند اما شرکت‌های سهامی پروژه محور کلید موفقیت در این زمینه به شمار می‌آیند

اغلب کشورهای دنیا تامین بودجه مورد نیاز برای تکمیل پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام خود را با استفاده از ابزار اوراق بدهی انجام می‌دهند. اما طی سال‌های گذشته، در ایران انتشار اوراق قرضه در راستای تامین کسری بودجه جاری دولت انجام شده که در نتیجه از آنجا که ما به‌ازای بدهی به وجود آمده، فعالیت سودده و درآمدزایی برای دولت انجام نشده است، در صورتی که برای بازپرداخت آن از درآمدهای پایدار استفاده نشود می‌تواند دوباره به افزایش نقدینگی منجر شود.

بنابراین از آنجا که دولت از این ابزار برای تامین بودجه پروژه‌های عمرانی استفاده نمی‌کند، بهتر است ابزارهای دیگری معرفی شوند تا این اطمینان حاصل گردد که سرمایه‌های مردم و بخش خصوصی منحصرا در ایجاد و تکمیل پروژه‌های زیرساختی و در نهایت به نفع اقتصاد ملی بهره‌برداری می‌شود.

بودجه دولتی کوچک شونده نمی‌تواند جوابگوی اقتصاد در حال توسعه باشد

همواره یکی از چالش‌های توسعه پروژه‌های زیرساختی در کشور، وابستگی به بودجه های دولتی بوده است؛ بودجه دولتی علاوه بر آنکه محدودیت دارد، از شرایط سیاسی تاثیر پذیرفته و تخصیص آن به پروژه‌های مختلف بدون در نظر گرفتن اولویت‌های اقتصادی انجام می‌پذیرد. در اکثر کشورهای دنیا با توجه به اینکه زیرساخت‌های عمرانی از ارکان توسعه یافتگی به شمار رفته و به عنوان بستر سرمایه‌گذاری در سایر بخش های اقتصاد به شمار می روند، بودجه مورد نیاز برای تکمیل و بهره برداری از این زیرساخت ها در حال افزایش است، اما متاسفانه در ایران سهم بودجه عمرانی نسبت به بودجه عمومی کشور کاهش پیدا کرده است.

بنابراین و با توجه به مشکلات عدیده دولت در تامین بودجه عمرانی برای احداث، تکمیل و بهره برداری از پروژه‌های زیرساختی، می‌بایست راه های دیگری برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای این پروژه‌ها تدبیر گردد.

در سال‌های اخیر با توجه به چالش تامین مالی پروژه های زیرساختی توسط دولت راهکارهای متعددی از جمله مشارکت مردم در تامین مالی اینگونه پروژه‌ها مطرح شده است. یکی از این راهکارها، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه است که به دلایل زیادی نسبت به سایر روش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه بستری برای جمع آوری سرمایه‌های خرد مردمی و تخصیص به یک پروژه خاص است که این پروژه در اساسنامه ایجاد و تشکیل صندوق تعریف می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه مبتنی بر ساختار بازار سرمایه عمل می‌کنند و می‌بایست برای جمع‌‌آوری سرمایه‌های مردمی از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دریافت نمایند.

مردم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور استقبال می‌کنند؟

از آنجا که مطابق آمار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، میزان نقدینگی موجود در کشور در سال جاری به عددی بالغ بر 3000 هزار میلیارد تومان رسیده است، کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه یا به عبارتی شرکت‌های سهامی عام پروژه محور می‌تواند با اقبال گسترده مردمی مواجه شود.

چرا که مردم به عنوان دارندگان این نقدینگی، به جهت نبود بازاری مطمئن، مناسب و مولد، هم‌اکنون به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های سوداگرانه همچون بازار خودرو، ارز و مسکوکات می‌پردازند تا بتوانند در شرایط تورمی سرمایه خود را حفظ نمایند؛ بنابراین اگر راهی مطمئن و تضمین شده همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه به آنان عرضه شود تا علاوه بر کف سود تضمینی، بتوانند در پروژه‌های مولد ملی مشارکت کرده و سهیم شوند، بدون شک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را ترجیح خواهند داد.

در همین راستا، آلبرت بغزیان، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به انگیزه سهام‌داران برای خرید سهم صندوق پروژه عمرانی، گفت:« استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه محور، ریسک بالای بورس را ندارد و از طرفی سود تضمین شده‌ای بالاتر از سود بانکی برای مردم در نظر می‌گیرد بطوری که در مدت اجرای پروژه یک شرکت بیمه سود بانکی را برای سرمایه گذاران تضمین می‌کند.»

همچنین مهدی هاشم زاده، کارشناس اقتصادی، در بیان سوددهی صندوق‌های پروژه گفت:« کشورهایی نظیر ما که منابعی مانند نفت، گاز و سیمان و ... دارند و در شرایط رکود نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند باید به قالب مدلی به نام تنفس خوراک با کاهش هزینه‌ها زمینه سوددهی مردم را فراهم کرده و شرکت تامین کننده تنفس خوراک در مقابل کالای خود سهم دریافت می‌کند.»

به گزارش فارس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه نسبت به اوراق مشارکت منتشر شده مزیت‌های فراوانی دارد. در روش اوراق، ناشر از خریداران آن استقراض می‌کند و در سررسید مشخص چندماهه، ملزم به پرداخت سود ثابت اوراق است. همچنین اصل مبلغ اوراق فروخته‌شده را باید در مدت معینی که معمولا کمتر از بازه زمانی بازگشت سرمایه پروژه است، بازگرداند.

در صندوق پروژه، سرمایه‌گذار همانند شرکت‌های سهامی متناسب با تعداد واحد خریداری‌شده دارای سهم مشخصی می‌شود و در اجرای پروژه شریک است و علاوه بر دریافت کف سود تضمینی که علی‌القاعده باید جذاب تر از سود سپرده‌های بانکی باشد، می‌تواند به دریافت سود بیشتر، مطابق با میزان سود واقعی پروژه امید داشته باشد. همچنین، حفظ سرمایه صندوق تا تکمیل و بهره‌برداری از پروژه، بازگشت سرمایه از منافع آتی پروژه، نظارت مناسب بر اجرای پروژه و نقد شوندگی و قابلیت توثیق واحدهای سرمایه‌گذاری پروژه، از دیگر مزیت‌های صندوق و شرکت‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور خواهد بود.

https://www.farsnews.ir/news/13991013000735